Cmentarz Ewangelicki
Cmentarz ewangelicki w Kaliszu, zwany też ewangelicko-augsuburskim, to najstarszy z zespołu cmentarzy znajdujących się na kaliskiej Rogatce oraz najstarszy zachowany cmentarz w Kaliszu. Jeżeli jest on tożsamy z „luterską górką”, , miejscem pochówku kaliskich innowierców, opisanym przez franciszkanów w końcu XVII wieku, to ewangelicką nekropolię w Kaliszu śmiało można uznać za jeden z najstarszych cmentarzy polskich.
Choć pierwsza wzmianka o cmentarzu dla miejscowych innowierców, spod znaku szeroko pojętego protestantyzmu, pojawiła się w kronice kaliskich franciszkanów pod datą 1689, to tak naprawdę cmentarz ten zaczął funkcjonować dopiero w końcu XVIII wieku. Zachowany dokument z 26 listopada 1790 roku potwierdza odstąpienie nielicznym jeszcze kaliskim ewangelikom terenów na „luterskiej górce”, w celu utworzeniu tam nekropolii z prawdziwego zdarzenia. W tym okresie skromna gmina ewangelicka w Kaliszu przeżyła gwałtowny wzrost liczebności. Nagły rozwój dotychczas „skromnego” kaliskiego zboru, wiązać trzeba z wcieleniem Wielkopolski, w wyniku II rozbioru Polski, do Królestwa Pruskiego, a co za tym idzie, napływem nad Prosnę niemieckich urzędników, jednostek wojskowych zaborcy oraz wszelkiej maści kolonizatorów. Warto tu wspomnieć, że na kanwie wzrostu ludności niemieckiej, w roku 1795 utworzona została w Kaliszu parafia ewangelicko-augsburska, a trzy lata później, na jej własność przeszedł, za zgodą prymasa Polski Ignacego Krasickiego, pojezuicki kościół pw. św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa (obecny kościół garnizonowy).
Druga fala osadnictwa „niemieckiego” w Kaliszu rozpoczęła się w po roku 1815 i związana była z polityką władz carskich nastawioną na rozwój przemysłu w ówczesnym Królestwie Polskim. Owocem udogodnień celnych oraz protekcyjnej polityki było osiedlanie się w Kaliszu i nie tylko, fachowców, rzemieślników, a co najważniejsze fabrykantów i przedsiębiorców zza pruskiej granicy. Parafię ewangelicką w Kaliszu, zaczęli w tamtym czasie wspierać ludzie majętni, sytuowani i z koneksjami, dla których nie było problemem sypnąć groszem na rzecz miejscowego cmentarza. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Już w połowie XIX stulecia cmentarz ewangelicki na Rogatce porównywany był do ogrodu i uważany za jedno z piękniejszych miejsc w grodzie nad Prosną. Stan ten był pokłosiem pierwszej modernizacji z roku 1834, kiedy to poszerzano nekropolię o tereny północno-zachodnie. Wraz z poszerzeniem cmentarza przystąpiono też do szeroko zakrojonych prac porządkowych. Wzniesiono zabudowania związane z jego funkcjonowaniem, jak i murowane ogrodzenie z bramą wejściową. Przyjmuje się, że w tym okresie ewangelicka nekropolia uzyskała obecny układ przestrzenny, zbliżony kształtem do litery „L”. Kolejna modernizacja cmentarza miała miejsce na początku lat 70. XIX wieku i najprawdopodobniej to z tego okresu pochodzi obecna brama wejściowa, prowadząca na jego teren.
Jak łatwo się domyśleć, najliczniejszą grupę pochowaną na cmentarzu ewangelicko-augsburskim na Rogatce stanowią kaliscy fabrykanci. Znajdują się tu aż trzy grobowce znanej i szanowanej rodziny Fibigerów. Pierwszy to grób rodzinny Arnolda Fibigera, założyciela słynnej na cały świat fabryki fortepianów (dzisiejszej, niedziałającej „Calisii”). Spoczęli tu między innymi trzej kolejni jej właściciele: Gustaw Arnold (I) (1847-1915), Gustaw Arnold (II) (1881-1926) oraz Gustaw Arnold (III) (1912-1989). Drugi grób Fibigerów na kaliskim cmentarzu ewangelickim to mogiła, w której pochowano rodzonego brata Arnolda, Karola Fibigera oraz jego synów Aleksandra Oskara i Karola Ottona. Trzeba tu zaznaczyć, że o ile Karol Fibiger był cukiernikiem, to jego synowie poszli w ślady stryja i założyli własną fabrykę fortepianów i pianin znaną pod potoczną nazwą „Apollo”. Wieczny spoczynek na „luterskiej górce” znalazła też rodzina trzeciego z braci Fibigerów, Rudolfa Ottona, właściciela odlewni wyrobów metalowych. Mówiąc o kaliskich budowniczych fortepianów nie można pominąć Fryderyka Hintza. Ten przemysłowiec, a przede wszystkim nauczyciel wspomnianego wcześniej Gustawa Arnolda (I) Fibigera, spoczął w rodzinnym grobowcu jesienią 1890 roku.
źródło: Andrzej Drewicz; https://wkaliszu.pl/8042725/Cmentarz_ewangelicki_na_Rogatce.html
Prowadzenie robót budowlanych muru cmentarza ewangelicko-augsburskiego w Kaliszu, polegających na remoncie fragmentu północnego muru ogrodzeniowego od strony wewnętrznej – I etap – dofinansowane zostało z budżetu Miasta Kalisza w 2023 roku, II etap – dofinansowane zostało z budżetu Miasta Kalisza w 2024 roku.